Aspirin, nerede nasıl kullanılmalı ?

Aspirin, son yüzyılın en önemli ilaçlarından biri, belki de birincisidir. Bu ucuz ama etkili ilaç nerdeyse bir ‘ev doktoru’, bir ‘acil hemşire’ gibidir.

Ağrı ve ateşle ilgili sorunlarınızın çözümü için size 100 yıldır yol arkadaşlığı yapan bu mucize ilacın her 10 yılda yeni bir yararı keşfediliyor.

YİRMİ-otuz yıl önce koroner kalp hastalığından koruma sağlayabildiği anlaşılmıştı. 10-15 yıl evvel frelç-inme sorununu da önlemede kullanılmaya başlandı. Son yıllarda ise migrenden kalın bağırsak kanserine, ateroskleroza bağlı bellek kaybından Alzheimer’e kadar farklı bir çok alanda da koruma sağladığı anlaşıldı. Bir kaç yıl içinde ‘Aspirin gençleştiriyor, güzelleştiriyor’ diye(!) bir haber okursanız sakın şaşırmayın.

Araştırmalar, aspirinin ağrıyı kesmek ve ateşi düşürmekden daha önemli marifetlerinin olduğunu gösteriyor: Aspirin kanı sulandırıyor, inceltiyor, pıhtı oluşmasına ve damarların pıhtılarla tıkanmasına engel olabiliyor. Bu nedenle kalp krizinden, inme-felçten korunmada da aspirinin yardımcı olabileceği biliniyor. Aspirin migren krizlerini engelleyebiliyor. Kalın bağırsak kanseri gibi bazı kanserlerin önlenmesinde vücudunuzu destekleyebiliyor.

KALP RİSKİ YÜKSEKSE

Aspirin, damar içinde dolaşan ve pıhtılaşma sürecinin en önemli oyuncularından biri olan ‘trombosit’ isimli hücrelerin birbirlerine ve damar iç yüzeyine yapışma yeteneklerini azaltıyor. Damarın içinde ve duvarında pıhtı oluşumunu önlüyor. Özellikle kalp hastalığı ve inme-felç riski yüksek olanların düzenli aspirin kullanımı ile kalp krizinden korunabileceklerinin anlaşılması, koruyucu tıp alanında son yılların en önemli buluşudur. Zararlı kolesterolü yüksek, faydalı kolesterolü düşük, kan basıncı yüksekliği ve/veya şeker hastalığı gibi sağlık sorunları olan, sigara kullanma ve egzersiz azlığı gibi risk faktörlerinin yoğun olduğu erkeklerde damarsal sorunlara karşı aspirin ile koruma yapılması akılcı bir stratejidir.

Aspirinin koruyucu etkisi, koroner kalp hastalığı riski taşıyan orta yaşlı kadınlarda, erkekler kadar belirgin değildir. Bununla birlikte 65 yaş üzerindeki kadınlarda, özellikle yüksek koroner kalp hastalığı riskleri de mevcutsa aspirinin koruyucu etkisinden yararlanmakta fayda var. Eğer kalp krizi geçirmiş biri iseniz, erkek veya kadın olun fark etmez, eğer kullanmanıza engel olacak ciddi bir sorun söz konusu değilse, aspirinin koruyucu şemsiyesi altına girmenizi öneriyoruz.

İNMEYİ ÖNLEYEBİLİR

Eğer daha önceden inme-felç geçirdiyseniz her gün düzenli olarak aspirin kullanmanız, yeni bir felç riskinden sizi koruyabilir. Tıbbi öykünüzde tekrarlayan ‘beyin iskemisi’ atakları varsa, aspirinin koruyucu etkisinden yararlanabilirsiniz. Düzenli koryucu aspirin kullanımı bu geçici iskemi ataklarının bir inme-felç ile sonuçlanmasını önlemede oldukça yararlı ve güvenli görünüyor.

Koruyucu amaçlı aspirin kullanımı alanı son yıllarda biraz daha genişlemiştir. Kalp sağlığını korumak, kalp hastalığını engellemek için düzenli olarak aspirin kullanımı kırklı yaşları geçen her erkek ve menapoz sürecine giren her kadın için önerilmeye başlanmıştır. Eğer kalp-damar hastalığı riski yüksek biriyseniz aspirin kullanmaya daha genç yaşlarda başlayabilirsiniz.

GÜNLÜK DOZ ÖNEMLİ

Koruyucu amaçlı aspirin kullanımı, bir günlük dozlar 81-325mg arasında değişmektedir. Hangi dozda aspirin kullanırsanız daha çok yararlanacağınız konusunda en doğru kararı doktorunuz verecektir. Kullandığınız diğer ilaçlara, taşıdığınız sağlık risklerine ve aspirine karşı duyarlılığınıza bağlı olarak doktorunuz size en uygun dozu belirleyecektir. Hipertansiyon, şeker hastalığı ve diğer sağlık sorunları nedeniyle kullandığınız diğer ilaçlar da aspirin dozunun belirlenmesinde önem taşıyacaktır.

ALZHEIMER VE KALIN BAĞIRSAK KANSERLERİNİ GECİKTİREBİLİR

Araştırmalarda aspirin kullananlarda kalın bağırsak kanseri riskinin azaldığını gösteren bulgular saptanıştır. Özellikle uzun süre (10 yıl ve üzeri) ve 300mg’a yakın günlük dozlarda aspirin kullananlarda kalın bağırsak kanserinin daha az görüldüğü belirtilmektedir. Bununla birlikte aspirinin kansere karşı koruyucu etkisinin daha geniş ve planlı araştırmalara ihtiyacı vardır.

UNUTMAYIN

KANI İNCELTMEK CİDDİ BİR İŞTİR

Koruyucu amaçla aspirin alıyorsanız, kullandığınız besin destekleri ve bitkisel ürünlere dikkat etmelisiniz. Omega-3 yağ asitlerini içeren destekleri 1 gram, gingko biloba özütlerini 180 mg, E vitaminini 100 mg’dan daha yüksek dozlarda kullanmamalısınız. Herhangi bir cerrahi girişim, geniş alanlı bir biyopsi uygulaması, kolonoskopi gibi tanı amaçlı incelenmeler yapılmadan önce doktorunuza yukarıdaki ürünler ve aspirin kullandığınızı belirtmeyi unutmamalısınız. Cerrahi girişimlerden 3 gün öncesinde aspirin ve bu destekleri mutlaka kesmelisiniz.